Californië voert als eerste Amerikaanse staat wettelijke AI-transparantievereisten in. Nederlandse bedrijven moeten rekening houden met strengere openbaarmakingseisen.
Joël June Bakker
AI strategie expert
Na maanden van intense lobbystrijd heeft Californië geschiedenis geschreven. Gouverneur Gavin Newsom zette maandag zijn handtekening onder Senate Bill 53, waarmee de staat de eerste wettelijke AI-transparantievereisten in de VS invoert. Voor Nederlandse bedrijven die AI inzetten betekent dit een fundamentele verschuiving: de tijd van vrijblijvende zelfregulering loopt ten einde.
Het verhaal achter SB 53 toont de complexiteit van AI-regulering. Vorig jaar wees Newsom nog een vergelijkbare wet af omdat die 'te streng' zou zijn en innovatie zou belemmeren. De oorspronkelijke SB 1047 eiste dat AI-ontwikkelaars hun modellen zouden testen op specifieke risico's, vooral wanneer de trainingskosten boven de 100 miljoen dollar uitkwamen.
Maar in plaats van het onderwerp te laten rusten, gaf Newsom AI-onderzoekers de opdracht een alternatief te bedenken. Hun 52 pagina's tellende rapport vormde de basis voor de huidige wet. Het resultaat is een slimmere aanpak: minder beperkingen op ontwikkeling, meer focus op transparantie.
De nieuwe wet verplicht grote AI-bedrijven hun veiligheids- en beveiligingsprocessen openbaar te maken. Ze moeten op hun website een framework publiceren waarin staat hoe ze nationale en internationale standaarden hebben geïntegreerd. Bij elke update van hun veiligheidsprocedures hebben ze 30 dagen om de wijziging én de reden ervoor bekend te maken.
Daarnaast komt er een meldpunt voor 'kritieke veiligheidsincidenten' bij California's Office of Emergency Services. Werknemers die misstanden aan het licht brengen krijgen wettelijke bescherming, en bedrijven die zich niet aan de regels houden riskeren boetes van de procureur-generaal.
De reacties uit Silicon Valley waren verdeeld. Anthropic, maker van Claude, steunde de wet uiteindelijk na weken van onderhandelingen over de precieze bewoordingen. Een opmerkelijke koerswijziging voor een sector die doorgaans allergisch reageert op regulering.
Meta daarentegen richtte in augustus een speciale lobbygroep op om AI-wetgeving in Californië te beïnvloeden. OpenAI's chief global affairs officer Chris Lehane schreef een brief aan Newsom waarin hij pleitte voor federale in plaats van staatelijke regelgeving. Zijn boodschap: laat bedrijven zich houden aan internationale akkoorden in plaats van Californische wetten.
Met bijna 40 miljoen inwoners en meerdere AI-clusters heeft Californië buitenproportionele invloed op de wereldwijde AI-industrie. Wat daar gebeurt, straalt uit naar andere staten en landen. Nederlandse bedrijven die AI-tools gebruiken van Amerikaanse leveranciers zullen merken dat deze tools transparanter worden over hun werking en risico's.
Voor Nederlandse organisaties betekent dit praktisch dat ze beter geïnformeerd worden over de AI-systemen die ze inzetten. Dat helpt bij het maken van weloverwogen keuzes en het beheersen van risico's. Tegelijk stelt het hen in staat hun eigen klanten en stakeholders beter te informeren over hun AI-gebruik.
SB 53 is waarschijnlijk pas het begin. Het California Department of Technology krijgt de opdracht jaarlijks updates voor te stellen op basis van technologische ontwikkelingen en internationale standaarden. Dat betekent dat de wet meegroeit met de snelle ontwikkelingen in AI.
Voor Nederlandse bedrijven is de boodschap helder: bereid je voor op een wereld waarin AI-transparantie de norm wordt, niet de uitzondering. Bedrijven die nu al inzetten op openheid over hun AI-gebruik lopen voorop op deze trend. Degenen die wachten tot regulering hen dwingt, lopen het risico achter de feiten aan te hollen.
