Anthropic betaalt 1,5 miljard aan auteurs voor ongeautoriseerd gebruik van boeken in AI-training. Een precedent dat de discussie over eerlijke compensatie nieuw leven inblaast.
Joël June Bakker
AI strategie expert
In Het Kort
- De essentie: Anthropic betaalt minimaal 1,5 miljard dollar aan auteurs wiens boeken zonder toestemming werden gebruikt voor AI-training
- De hoofdrolspelers: Tech-giganten die triljoenen investeren in datacenters, maar klagen dat auteurs betalen 'te moeilijk' is
- De échte verschuiving: Van juridische hypotheticals naar concrete betalingen - eindelijk wordt duidelijk wat AI-training werkelijk kost
- De strategische take-away: Boeken zijn het meest waardevolle trainingsmateriaal voor AI, maar de industrie wil er niets voor betalen
Een miljard dollar is niet meer wat het was, maar het trekt nog altijd de aandacht. Zeker toen bekend werd dat AI-bedrijf Anthropic akkoord ging met een schikking van minimaal 1,5 miljard dollar voor auteurs en uitgevers wiens boeken werden gebruikt om hun taalmodel Claude te trainen. De rechter had al geoordeeld: dit was piraterij, punt uit.
Voor auteurs betekent dit minimaal 3.000 dollar per boek. Eindelijk concrete cijfers in een debat dat tot nu toe vooral draaide om juridische en morele hypotheticals. Maar achter deze schikking schuilt een veel grotere vraag: is het eerlijk dat techbedrijven triljoenen verdienen met AI-modellen die gevoed zijn met andermans werk, zonder daar een cent voor te betalen?
Laten we eerlijk zijn: boeken zijn verreweg het meest waardevolle trainingsmateriaal dat AI-modellen kunnen krijgen. Hun lengte en samenhang maken ze unieke leraren van menselijk denken. Ze dekken onderwerpen breed en diepgaand af, zijn betrouwbaarder dan social media en bieden meer context dan nieuwsartikelen.
Zonder boeken zouden grote taalmodellen aanzienlijk zwakker zijn. Toch beweren bedrijven als OpenAI, Google en Meta dat betalen voor dit goud te moeilijk is om te organiseren. Dezelfde bedrijven die beweren de mysteries van het universum te gaan oplossen, kunnen blijkbaar geen boekhoudkundig systeem opzetten.
De ironie is schrijnend. Vorige maand pochten tech-CEO's tijdens een diner in het Witte Huis over hun investeringen in AI-datacenters. Apple beloofde 600 miljard dollar, Meta evenveel. OpenAI is onderdeel van een joint venture van 500 miljard dollar genaamd Stargate. Vergeleken met die bedragen lijkt Anthropic's 1,5 miljard voor auteurs ineens bescheiden.
Maar er is een nieuw argument opgedoken: nationale veiligheid. De redenering? Amerika moet China verslaan in de AI-race, dus auteurs betalen is een onbetaalbare afleiding. AI-tsaar David Sacks juichte de rechterlijke uitspraak toe die training met boeken als 'fair use' bestempelde: "China gaat toch alle data gebruiken, dus zonder fair use verliest Amerika de AI-race."
Dit argument is op meerdere niveaus problematisch. Ten eerste suggereert het dat Amerika China moet navolgen in het negeren van auteursrechten. Ten tweede ondermijnt het de fundamentele waarde van intellectueel eigendom die juist de basis vormt van Amerika's innovatiekracht.
Sommigen gaan nog verder. Voormalig NSA-jurist Stewart Baker stelt voor dat Trump de Defense Protection Act inzet - een oorlogswet die de overheid toestaat bedrijven over te nemen - om het gebruik van auteursrechtelijk beschermde boeken te rechtvaardigen. Auteurs zouden dan niet meer krijgen dan de royalty's van één verkocht boek.
Het argument dat betalen 'te moeilijk' is, houdt geen steek. De muziekindustrie heeft een uitgebreid systeem ontwikkeld om bij te houden wanneer en waar liedjes worden afgespeeld. "We hoeven alleen maar een collectief licentiesysteem op te zetten, en we hebben verschillende voorstellen hiervoor uitgewerkt," zegt Mary Rasenberger van de Authors Guild. "De AI-bedrijven bijten niet toe omdat het hun fair use-argument zou ondermijnen."
Voor Nederlandse bedrijven die AI willen inzetten, is dit debat cruciaal. Het gaat niet alleen om ethiek, maar om de fundamentele vraag hoe we innovatie willen vormgeven. Willen we een systeem waarin alleen de grootste techbedrijven profiteren van collectieve menselijke kennis? Of bouwen we aan een model waarin makers eerlijk gecompenseerd worden voor hun bijdrage aan AI-ontwikkeling?
Zelfs als auteurs uiteindelijk vier- of vijfcijferige bedragen krijgen voor hun boeken, lost dat het grootste probleem niet op: mensen lezen steeds minder. Tech-leiders tonen vaak weinig respect voor boeken en auteurs. Jack Dorsey twitterde ooit "Schaf alle intellectuele eigendomswetten af." Elon Musk antwoordde: "Eens."
Deze houding weerspiegelt een dieper probleem. Als we accepteren dat AI-prompts boeken kunnen vervangen, verliezen we niet alleen de rechten van auteurs. We verliezen de diepte, nuance en complexiteit die alleen langvormig lezen kan bieden.
De Anthropic-schikking is meer dan een juridische overwinning voor auteurs. Het is een erkenning dat kennis waarde heeft, en dat degenen die deze kennis creëren recht hebben op compensatie. In een tijd waarin AI onze economie hervormt, is dit een cruciaal precedent. De vraag is nu of andere AI-bedrijven dit voorbeeld zullen volgen, of dat Anthropic een uitzondering blijft in een industrie die liever neemt dan geeft.
